(Онлайн Халық Газеті)2024 жыл 2 шілде
—Төраға Си Цзиньпин Қытай мен Қазақстан «мың жылдық достықты жалғастырады» деп күтеді
2 шілде, онлайн «Халық Газеті» -- «Қытай мен Қазақстан тату көрші, адал дос, жақсы серіктестер. Екі ел халқының мыңдаған жылдар бойы достық алмасу тарихы бар. Олар ежелгі Жібек жолындағы өркениеттердің өзара алмасып, өзара үйренуінің тамаша жырын бірге жазды».
Биылдың 29 наурызында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин мен Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылы Қытайдағы Қазақстан туризмі жылының ашылу салтанатына құттықтау хаттарын жолдады. Бұл туралы ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин өзінің құттықтау хатында былай деді.
«Қазақстан-Қытай мыңжылдық диалогы» атты көркемөнер көрмесі Қазақстан Президентінің сарайында орналасқан. Фото：Қытайдың Орталық радио және теледидар басқармасы
1700 шақырымнан астам ортақ шекарасы, 2000 жылдан астам достық алмасу тарихы және ежелгі Жібек жолы Қытай мен Қазақстанды тығыз байланыстырады.
2022 жылдың қыркүйегінде ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Қазақстанға мемлекеттік сапармен барды. Салтанатты қарсы алу рәсімінен кейін Президент Тоқаев ҚХР Төрағасы Си Цзиньпинді «Қазақстан-Қытай мыңжылдық диалогы» атты көркемөнер көрмесіне қатысуға ұсыныс етіп, тылсым тарих пен өркениеттің тереңдігін іздеді.
Көрмеге Қазақстанның ұлттық өнер мұражайының коллекциясындағы Қытай мен Қазақстанның өнер қазыналары қойылған. Көркі көз сүйсіндіретін Қытай суреттері, фарфоры, сондай-ақ қазақтың жібек маталары мен керамикалық бұйымдары Қытай мен Қазақстанның мыңжылдық тамаша мәдениетін, өзара үйреніп, өзара өнеге алуының жарқын көрінісі. Ол тағы екі ел халқы арасындағы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан достық алмасулардың тарихи куәсі.
Қазіргі уақытта Жібек жолындағы түйе қоңыраулары тарихтан әлдеқашан шегінгенімен, бірақ Қытай мен Қазақстан арасындағы достық алмасулардың қадамы ешқашан тоқтаған емес.
2013 жылдың қыркүйегінде Қазақстанның елордасы Астанада ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин «Халық достығын нығайтып, бірге тамаша болашақ құрайық» атты маңызды сөз сөйлеп, алғаш рет «Жібек жолының экономикалық белдеуін» бірлесіп құру бастамасын ұсынды. Бір кездері ежелгі Жібек жолының түйіні болған Қазақстан «Бір белдеу, бір жолды» бірлесіп салуды алғаш ұсынған жерге айналды.
Бұрын іс-шарада Төрағаның сөзін тыңдаған Арай Саниязованың айтуынша, ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин өз сөзінде «Жібек жолының экономикалық белдеуін» құруды ұсынған кезде тыңдап отырған студенттер, лауазымды тұлғалар мен тілшілер қатты қуанды және «Қазақстан осы үлкен бастаманың арқасында дамудың үлкен мүмкіндіктерін қарсы алады» деп ойлады.
2023 жылғы 17 мамыр күні түстен кейін Сиань қаласында ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин Қытай-Орталық Азия саммитіне қатысуға және мемлекеттік сапар жасауға Қытайға келген Қазақстан Президенті Тоқаевпен келіссөздер жүргізді. Келіссөздерден кейін екі елдің мемлекет басшылары «Қытай Халық Республикасы мен Қазақстан Республикасының Бірлескен мәлімдемесіне» қол қойып, экономика және сауда, энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы, өзара байланыс, гуманитарлық және жергілікті салалардағы ынтымақтастық туралы бірқатар екіжақты құжаттарға қол қойылғанына бірге куә болды. Фото: Синьхуа
10 жылдан астам уақыт бойы Қытай мен Қазақстан «Бір белдеу, бір жолды» бірге салуды негізгі желі ретінде ілгерілетіп келеді. Сонымен бірге әртүрлі салалардағы ынтымақтастық жемісті нәтижелерге қол жеткізіп, екі елдің халқына пайда әкеліп, Қытай мен Қазақстан арасындағы мыңжылдық Жібек жолы достығын жасартты. Бұл бейне қазақтың «достық - мәңгі таусылмайтын қазына» деген мақалындай.
Қазақстанның ең ірі қаласы Алматы қаласының оңтүстігінде әйгілі Қытай музыканты Сянь Синхай атындағы көше-Сянь Синхай даңғылы орналасқан.
1942 жылы Сянь Синхай Алматыға келеді. Оның кедейлік пен науқас меңдеткен шағында қазақ музыканты Бақытжан Байқадамов оны қарсы алып, жылы баспана сыйлайды.
Алматыдағы бірнеше жылда Сянь Синьхай «Ұлт азаттығы», «Қасиетті шайқас» және «Маньцзянхун» сияқты әйгілі музыкалық шығармаларды, сондай-ақ қазақтың халық қаһарманы Амангелдінің өмірі негізінде «Амангелді» симфониялық поэмасын жасады. Сөйтіп, фашизмге қарсы күресті шабыттандырып, жергілікті халықтың ықыласына бөленеді.
2019 жылы Қытай мен Қазақстан бірлесіп «Композитор» фильмін түсірді. Онда Сянь Синхай мен Бақытжан Байқадамов музыкамен жазған Қытай мен Қазақстан халқының ұлы достығын бейнеледі. Фильм жарыққа шыққаннан кейін бірқатар марапатқа ие болды.
Суретте Қазақстанның Алматы қаласындағы Сянь Синхай ескерткіші. Фото：Синьхуа
«Біздің бүкіл отбасымызбен қым-қуыт, қатерлі күндерде жүргенде Сянь Синхайды құтқаруымыздың себебі - Қазақстан мен Қытай халқының ежелден бері қиыншылықта бір-біріне қол ұшын беру дәстүрі бар». Өткенді еске түсіре отырып, Байқадамовтың қызы Балдырған сондай бір сезіммен «Қазақстан-Қытай достығының ұрпақтан ұрпаққа жалғасқан тарихи естелігі біздің генімізге бұрыннан сіңіп кеткен, бұл ұрпақтар бойы жалғасып келеді», - дейді.
Елдердің қарым-қатынасы халықтардың бауырмалдығынан бастау алады. ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин «Мәдени алмасу мен туристік ынтымақтастық Қытай мен Қазақстан халқының жүректерін тоғыстыратын маңызды көпір мен дәнекер», - деп атап көрсетті.
Соңғы жылдары Қытай мен Қазақстан туристік ынтымақтастықты ілгерілетуде үздіксіз жаңа нәтижелерге қол жеткізуде.
2017 жылдың қараша айында Астанада Қытайдың туризм басқармасы ресми түрде құрылды. Ол еліміздің Орталық Азияда құрған алғашқы туристік кеңсесі болды және Қытай мен Қазақстан арасындағы мәдени және туристік алмасуды ілгерілетуде белсенді рөл атқарды.
2023 жылдың қарашасында Қытай-Қазақстан визасыз режимі туралы келісім ресми түрде күшіне енді, бұл екі елден келген туристерге бір-бірінің еліне кіріп-шығуға және саяхаттауға ыңғайлы болды.
2024 жылы Қытайдағы Қазақстан туризмі жылы аясында 35-тен астам іс-шара өтеді.
Бұл ғана емес, өзара мәдени орталықтар құру туралы келісімге қол қойылды, Лубань шеберханасы іске қосылды, жастар алмасуының жақсы нәтижелері көрінді... Қытай мен Қазақстан арасындағы мәдени алмасулар мен ынтымақтастық тереңдеп, практикалық сипатқа ие бола берді, бұл мыңдаған жылдар бойы жалғасып келе жатқан достықты адамдар жүрегіне ұялатады.
Қазақстандағы Лубань шеберханасының автомобильдерге техникалық қызмет көрсету технологияларын оқыту аймағында екі техник Қытай тарапы ұсынған интеллектуалды робот-машинаны пайдаланып сынап жатыр. Қазақстандағы Лубань шеберханасы Шығыс Қазақстан облысының орталығы Өскемен қаласында орналасқан. Жобаны Тяньцзинь кәсіптік-техникалық университеті мен Шығыс Қазақстан техникалық университеті бірлесіп салған. Оның сынақ жұмыстары 2023 жылғы 9 желтоқсанда басталды. Фото：«Халық Газеті»
Болашаққа көз жүгірте отырып, ҚХР Төрағасы Си Цзиньпин «біз туристік ынтымақтастықты тереңдетіп, кадрлармен алмасуды жандандырып және мыңжылдық достықты жалғастырып, қол ұстаса Қытай-Қазақстан қарым-қатынастарының жаңа «алтын 30 жылдығын» құрып, тағдыры ортақ Қытай-Қазақстан қауымдастығын құруға жаңа үлес қосайық» деген үмітін алға қойды.
(Редактор:Ардақ Тұрсынтай,Deng Jie)